Hội thảo về thân thế và sự nghiệp nhà soạn tuồng Nguyễn Diêu

Ngày 23.5.2012 tại Quy Nhơn đã diễn ra hội thảo về thân thế và sự nghiệp nhà soạn tuồng Nguyễn Diêu (1822 - 1880), thầy dạy của hậu tổ tuồng Đào Tấn (1845 - 1907). 

Nguyễn Diêu còn gọi là cụ Tú Nhơn Ân, hiệu Quỳnh Phủ, người làng Nhơn Ân, Phước Thuận, Tuy Phước. Ông là soạn giả của các vở tuồng nổi tiếng như Ngũ hổ bình Tây, Tiết Giao đoạt ngọc, Liệu đố (Chữa bệnh ghen).

Hội thảo đã thống nhất cao trong đánh giá tài năng nghệ thuật của bậc thầy nghệ thuật hát bội. Nhiều tham luận đã chỉ rõ giá trị và sức hấp dẫn của tuồng thơ Nguyễn Diêu. Chính sự linh hoạt và phong phú trong giọng điệu tuồng thơ của người thầy vĩ đại này đã tiếp thêm cảm hứng cho Đào Tấn đưa Tuồng hát bội lên đỉnh cao rực rỡ sau này.

Nhà thơ, nhạc sĩ Nguyễn Thụy Kha đánh giá Nguyễn Diêu như một ngọn Tháp Đôi vốn đẹp đẽ nhưng lâu nay bị khuất lấp, bây giờ hiện ra lộng lẫy choáng ngợp. Tham luận của ông cũng chỉ ra nét đặc sắc trong thơ Nguyễn Diêu gắn bó với vùng văn hóa Bình Định. Nhà thơ nhạc sĩ Nguyễn Trọng Tạo, nhà thơ Thanh Thảo khai thác vào đạo làm người, chất thơ của tuồng Nguyễn Diêu. 

Các nhà nghiên cứu Việt kiều như GSTS Thái Kim Lan, GSTS Nguyễn Thuyết Phong đã nói lên những cảm nhận mới mẻ và sức cuốn hút của tuồng Nguyễn Diêu. Đồng thời ý kiến nên vận dụng phương pháp điền dã để thu thập tư liệu, nghiên cứu sống động và sâu sắc hơn tuồng trong đời sống của đương đại rất đáng chú ý. 

Các nhà văn nổi tiếng như Nguyễn Xuân Khánh, Hoàng Quốc Hải đã khai thác sâu vào nội dung giá trị nhân văn và tính hiện đại trong tuồng Nguyễn Diêu. 

Xúc động và đồng cảm với Nguyệt Cô hóa cáo (tức Tiết Giao đoạt ngọc hay Võ Tam Tư trảm hồ) là tham luận của NSND Đàm Liên, nhà thơ nhà nghiên cứu sân khấu Hoàng Kim Dung, chỉ ra thần thái nhân vật và sức chinh phục của hình tượng bi kịch này. Các nhà viết kịch, đạo diễn chú trọng kết cấu và cách tạo dựng tính cách trong Ngũ hổ bình Tây, nét mới mẻ và độc đáo trong Liệu đố. Nhà nghiên cứu Nguyễn Thế Khoa đặt lại vấn đề liệu Đào Tấn có sửa tuồng Nguyễn Diêu như giai thoại truyền tụng hay không và đề nghị gạt bỏ giai thoại mang tính hoang đường này! 

Bên cạnh các cây bút trung ương, tham luận của các tác giả địa phương cũng tạo được chú ý vì độ phong phú sinh động trong minh họa cũng như nghiên cứu sâu vào ảnh hưởng của tuồng Nguyễn Diêu với văn hóa làng xã địa phương: Nguyễn An Pha, chủ tịch Hội VHNT Bình Định đã vừa đọc tham luận vừa minh họa bằng những làn điệu tuồng Bả Trạo của Nguyễn Diêu, Trần Hà Nam trong tham luận cuối cùng tại hội thảo đã khái quát về sự khúc xạ các quan niệm phong kiến và những nét nổi bật trong các vở tuồng Nguyễn Diêu, bằng tất cả sự tâm đắc trước tư tưởng và tài năng của tác giả. Tiếc là thời gian quá ngắn nên còn 5 tham luận chưa được trình bày.

Hội thảo đã cuốn hút từ đầu đến cuối, và tiếp tục được bàn luận rôm rả trong tiệc liên hoan, từ phó chủ tịch tỉnh Mai Thanh Thắng cho đến những người yêu tuồng quê hương Nguyễn Diêu đều mong muốn sớm có những nghiên cứu sâu hơn về Nguyễn Diêu và tôn vinh ông xứng đáng tầm cỡ một danh nhân văn hóa địa phương. Đại diện UBND xã Phước Thuận, cháu nội 5 đời của cụ tú Nhơn Ân cũng có mặt, tuy nhiên có một sơ sót nhỏ là thiếu đại diện trường THPT Nguyễn Diêu tại hội thảo. mong rằng những nội dung hội thảo được chuyển đến địa phương làm cơ sở cho việc vinh danh và tôn tạo di tích tưởng niệm Nguyễn Diêu.

Trần Hà Nam tom lược

NGÀY CỦA MẸ - NGHĨ VỀ "ĐÊM ĐẠI DƯƠNG" (V.HUGO)

"Ôi biết bao thuyền viên, thuyền trưởng
Buổi ra đi, vui sướng đường xa
Cuối chan trời u ám đã thành ma
Đã biến mất, đớn đau số phận
Đêm không trăng, giữa biển không cùng
Chôn vùi thân dưới sống muôn trùng..."
Mẹ ơi, không phải tự dưng con nhớ những câu thơ này đâu! con nhớ những lời của thầy con, người đã từng nói về ý nghĩa sâu sắc và nhân văn của bài thơ. Con vẫn còn chưa dứt khỏi bao nhiêu đau đớn day dứt về sự ra đi của thầy, người thuyền trưởng tài hoa đã lái con tàu văn chương đưa bao nhiêu thế hệ học trò đến bến bờ tri thức.
Đêm đại dương của Victor Hugo - đại văn hào Pháp là bài thơ để lại nhiều ám ảnh trong con về quy luật của sự lãng quên! Những đau thương quặn thắt rồi cũng sẽ qua đi, đến một ngày:
"Cả gốc liễu mùa thu trút lá
Và cả người hành khất bên cầu
Hát điệu buồn ai nhớ anh đâu..."
Ngày mai là 13 tháng 5, Ngày của Mẹ mà chúng con vắng Mẹ. Tháng 5 là tháng nhiều kỉ niệm nhất với chúng con, là tháng anh em con chào đời, đem niềm vui và những nhọc nhằn cho suốt quãng đời tiếp theo của mẹ. Chúng con khôn lớn, trưởng thành trong tình yêu thương vô bờ bến của mẹ. Chỉ có trước mẹ chúng con luôn cảm thấy mình vẫn như đứa trẻ lớn xác, vẫn cứ vô tư đùa giỡn như những đứa trẻ. Ngày mẹ đau, có khi ép mẹ ăn như dỗ trẻ con, mà có biết đâu chính chúng con mới thật trẻ con không hiểu nổi mẹ đã phải gắng sức như thế nào để chống chọi lại bệnh tật để chứng kiến con cháu trưởng thành.
Ngày giỗ Mẹ năm nay, chị vào. Đã hơn 60 tuổi rồi mà trước mộ mẹ, chị vẫn hồn nhiên như hồi xưa, vẫn tính tồ tồ hay bị mẹ mắng! Chúng con là những đứa trẻ đầu bạc, mẹ nhỉ? Vậy mà cứ hát "lòng mẹ bao la như biển thái bình dạt dào...". Có lẽ chính câu hát này khiến con chợt liên tưởng về "Đêm Đại Dương" mỗi khi nghĩ về sự còn - mất, những đau đớn tiếc thương rồi sẽ qua đi, một ngày sẽ cảm thấy trong âm vang sóng biển lời vỗ về an ủi cho con vượt lên bao khó khăn trắc trở, khi một mình đối mặt với đời. Biển giữ lại tất cả những kỉ niệm. Lòng mẹ bất tử như biển cả, vẫn đêm ngày hiện hữu bên chúng con. Con chợt ngộ thêm một điều từ bài thơ mà thầy con hằng tâm đắc: khi ta sống trong yêu thương, lòng ta cũng như muốn hòa cùng đất trời cao rộng, để theo nhịp sóng ru mãi khúc thương yêu đến muôn đời. Chết là một sự hóa thân, tan hòa vào sóng, là hiện hữu của quá khứ vào hiện tại. Và nối tiếp cho những nhịp sóng khác, vĩnh viễn, tiếp nối đến tương lai. Bây giờ, con mới ngộ thêm vì so người ta thường ví là "trời nhân, biển ái"!
Vậy nên con phải biết sống yêu thương nhiều hơn nữa, phải không mẹ?
Thầy truyền cho con bài học, mẹ là hiện hữu của bài học đó!
Và con hiểu, những người yêu thương sẽ không bao giờ mất đi! "Thác là thể phách, còn là tinh anh!". Người còn lại giữa thế gian phải truyền cái tinh anh ấy đến nhiều người, đến thế hệ sau, và như thế, sẽ lưu giữ mãi bóng hình yêu thương vĩnh viễn.
Con thấu đạt chân lý này, cũng có nghĩa những người con yêu thương kính trọng như Mẹ, như Thầy vẫn chưa bao giờ rời xa, vẫn giúp con càng lúc càng trưởng thành, xứng đáng với tình yêu thương như biển mênh mông gửi lại với đời này, để biết "Yêu thương là Sức mạnh!" (V.Hugo).
CON VỪA NGẪM TỪ BÀI THƠ THẦY GIẢNG
CHỮ THƯƠNG YÊU ĐƠN GIẢN ĐẾN VÔ CÙNG
NHƯ BIỂN CẢ VẪN NGÀY ĐÊM VỖ SÓNG
VƯỢT LÃNG QUÊN BẰNG SỨC MẠNH BAO DUNG

CON CHỢT HIỂU MẸ NGÀY NGÀY LẶNG LẼ
CỨ BÊN CON DÙ CON CỨ VÔ TÌNH
CON LẠI HÁT KHÚC CA VỀ LÒNG MẸ
NHƯ BIỂN MÊNH MÔNG, NHƯ BIỂN THÁI BÌNH...

KHI THẤU NGHĨA YÊU THƯƠNG, NÊN GÌN GIỮ
YÊU THƯƠNG LÀM ĐAU KHỔ SẼ PHÔI PHAI
YÊU THƯƠNG GIỮ NGƯỜI THÂN YÊU CÒN MÃI
MẶC THỜI GIAN TẤT CẢ DẪU TÀN PHAI...
13.5.2012
NGÀY CỦA MẸ
T.H.N

Hiện trạng bệnh của thầy Trương Tham

Những thông số lạnh lùng trên hai chiếc máy hỗ trợ nhịp thở và đo tim mạch của thầy Tham tại phòng hồi sức cấp cứu làm mình cảm thấy lo lắng. Hỏi thăm một số người thì chủ yếu họ nói theo kiểu động viên. Lần thứ 4 vào HSCC là một cuộc chiến sinh tử. Đã có lúc thầy khỏe lên, nhưng rồi không hiểu sao sốt liên tục dẫn đến tụt huyết áp, khó thở, chân tay sưng phù. 

Không biết những thông số này nói lên được điều gì? hy vọng những chuyên gia giải thích giúp. Học trò mình Nguyễn Xuân Quang có đưa đường link của bác sĩ Hồ Hải ( http://bshohai.blogspot.com/2012/04/thay-truong-tham.html ), hy vọng sẽ có lời giải đáp.

Đây là các chỉ số tối qua, hôm nay số 23 thành 26, còn chỉ số 10.7 dao động liên tục lên 11 - 14; số 331 cũng nhảy lúc thì lên trên 450...

Còn đây là chỉ số nhịp tim hôm qua: 127, hôm nay dao động khoảng 120 - 125. Chỉ số huyết áp là 97/69 nhưng tối nay lúc thì 88/63, lúc thì 81/61. Mình chỉ biết là huyết áp hạ, nhịp tim nhanh. Còn chỉ số SPO2 không nhận được, có lẽ vì da chân tay của thầy dày, có vảy nến, vảy sừng nên không đọc được.

Còn thuốc do BS cho dùng trong hai hôm nay: thấy có seduxen, Gluco...
HÌNH ẢNH UPDATE HÀNG NGÀY BỆNH TRẠNG VÀ THEO DÕI CHỈ SỐ MÁY ĐO:

NHỚ MẸ...

Chiều núi Thơm phảng phất khói hương trầm

Chúng con về đây trước ngày giỗ Mẹ

Ngàn cây số chị vào, bao mừng tủi

Quà quê hương dâng Mẹ chút tình con!

Bốn năm rồi, Mẹ nằm lại núi Thơm

Chúng con mỏi mê mưu sinh tất bật

Mỗi lúc về quê, người còn kẻ mất

Nghĩa trang làng ngày tảo mộ đông hơn...

Cứ nghĩ vu vơ trong phảng phất nhang trầm

Hương linh Mẹ đang về cùng con cháu

Ánh mắt Mẹ nhìn chúng con đau đáu

Phút đi xa người chưa kịp dặn gì!

Biết thời gian cứ lần lữa trôi đi

Chị đã sáu mươi, anh cũng gần năm chục

Bốn ba tuổi là con, thằng út

Trước Mẹ chúng con vẫn cứ trẻ thơ

Chị thèm nghe lời Mẹ mắng như xưa

Anh vẫn nghịch mong Mẹ chau mày lại!

Con lại muốn mình được thêm bé lại

"Ún ín" ngày nào luôn được Mẹ bênh!

Chiều núi Thơm nắng bỗng trải mông mênh

Đường xa quá, chúng con đành xa Mẹ

Mẹ khôn thiêng xin hãy an lòng nhé

Chúng con trọn đời nhớ chữ thương yêu!

Ngày Tế Hiệp Trần tộc 12 tháng Giêng

Hằng năm, con cháu họ Trần ở thôn Cảnh Vân, xã Phước Thành, huyện Tuy Phước tỉnh Bình Định lại quây quần trong ngày lễ Tế hiệp của dòng họ - 12 tháng Giêng.

Họ Trần ở đây là Mạnh phái, là con cháu của người anh đầu trong ba anh em từ ngoài Bắc vào, gốc gác từ nhánh của An Sinh Vương Trần Liễu, dòng Hưng Nhượng Vương Trần Quốc Tảng. Khi vào miền Trung, định cư lập nghiệp ở Bắc Cù Mông thuộc tỉnh Bình Định là Thủy tổ Đại lang Trần Hữu Đức. Hai người em tiếp tục đi vào phía Nam Cù Mông, thuộc tỉnh Phú Yên, sinh con đẻ cái, lập nên hai phái họ Trần: ở Long Thủy, Mỹ Á là Trọng phái của Thủy tổ đệ nhị lang Trần Mộc, Tế hiệp vào 12 tháng Hai âm lịch; ở Phú Hiệp là Quý phái của Thủy tổ đệ tam lang Trần Văn Đe, Tế hiệp vào 12 tháng Ba âm lịch. Ba phái họ Trần do điều kiện lịch sử từng có giai đoạn tạm thời mất liên lạc, nhưng sau này khoảng những năm 20 - 25 của thế kỉ XX đã nối lại tình đồng tông, công lao này từ Quan viên phụ của Mạnh phái là cụ Trần Thiệu Thuật, đời thứ 8, tìm ra phái Mỹ Á. Đến năm 1983, nhánh Phú Hiệp tìm về nhận họ, qua xác minh từ các cụ trong Ban quản trị Trần tộc Mạnh phái do cụ Trần Bùi Thao, đời thứ 9, làm chánh chủ tự và phái Phú Hiệp do ông Trần Bình Trọng đời thứ 9 của Quý Phái ở Chợ Dinh đối chiếu tông phái, phổ hệ. Trong khoảng thời gian này, còn có dòng họ Trần ở Mộ Đức cũng tìm về, nhưng đối chiếu thì không cùng nhánh, nên sau này các cụ quyết định không truy tầm lên gốc gác phía trên nữa.
Mạnh phái Cảnh Vân có từ đường họ ở HTX Cảnh An 2, đi gần chợ Cây Sanh thì rẽ vào tay trái theo đường lộ, đến nay gia phả đã thống kê đến đời thứ 12 (từ năm 1993) và hiện con cháu đã phát triển ở 5 chi phái đến đời thứ 13. Chánh chủ tự hiện tại là ông Trần Bùi Nghê, bào đệ của cố Chánh chủ tự Trần Bùi Thao (từ trần năm 2010).
Ngày Tế Hiệp thường có mặt đầy đủ 3 phái Cảnh Vân - Mỹ Á - Phú Hiệp từ chiều 11 tháng Giêng. từ đường Trần tộc thường làm cỗ đón con cháu về. Buổi tối là lễ Tiên thường, dâng hương cho tổ tiên. Sau đó, Ban quản trị sẽ họp mặt, trò chuyện các phái, làm lễ phát học bổng cho con cháu nội ngoại Mạnh phái học giỏi, vào đại học. BQT còn tổ chức lễ mừng thọ cho các cụ từ 70 tuổi trở lên.
Sáng 12 tháng Giêng, từ sớm con cháu về dâng hương tại mộ Thủy tổ Đại lang, rồi tụ tập về sân Từ đường để làm lễ tế hiệp. Tộc lễ đảm nhiệm đọc chúc văn, chánh hoặc phó chủ tự quỳ ở bàn thờ chính giữa, các phái và chi phái quỳ ở bốn bàn thờ hai bên. Sau khi khởi chinh cổ, khởi nhạc sẽ dâng tửu, dâng trà, hành lễ, kính thỉnh tổ tiên về chứng giám.
Sau lễ tế, Chánh chủ tự sẽ thay mặt Ban Quản trị dặn dò con cháu phát huy truyền thống tổ tiên, giữ gìn và xiển dương dòng họ đoàn kết, thương yêu nhau. Sau lễ, là bữa cơm đãi con cháu về Từ đường. Thường kết thúc vào 9 giờ sáng.

LỄ TIÊN THƯỜNG 11 THÁNG GIÊNG

HÌNH ẢNH GẶP MẶT GIAO LƯU 11.GIÊNG NHÂM THÌN

TẾ HIỆP TRẦN TỘC MẠNH PHÁI CẢNH VÂN 12.GIÊNG NHÂM THÌN

TẾ HIỆP TRẦN TỘC MẠNH PHÁI CẢNH VÂN 12.GIÊNG NHÂM THÌN (II)

Tình ruột thịt

NĂM ANH EM RUỘT SUM HỌP

Những ngày đầu năm Nhâm Thìn là một hạnh phúc với Cha tôi và cả gia đình, lâu lắm rồi mới có dịp để chuyện trò cười vui, sum họp đầm ấm đại gia đình.

Sau Tết, cô và chú thím Sơn, chú thím Ấn cùng về thăm quê hương. Anh em ruột thịt cùng nhau ôn lại bao nhiêu kỉ niệm.

CHA, MÁ CÙNG CÁC EM GÁI, EM DÂU

Chúng tôi, lớp con cháu cũng cảm được niềm vui này và ý thức hơn về tình gia tộc. Thời gian và những thăng trầm của lịch sử có thể lấy đi nhiều thứ, nhưng không thể nào xóa mờ tình anh em. Dù khoảng cách địa lý xa tới nửa vòng trái đất, người ở Mỹ, người ở Pháp nhưng khi về lại quê hương gặp anh em họ hàng, hàn huyên bao chuyện vẫn thấy như quá khứ mấy chục năm mới như ngày hôm qua.
Duy chỉ có mái tóc mỗi người đều đã trắng xóa thời gian. Anh lớn nhất đã sắp đi được nửa chặng bát tuần, em út cũng đã chạm cửa "nhân sinh thất thập..."! Con cháu nhìn cảnh đoàn tụ mà rưng rưng, liệu có một dịp nào nữa chăng, năm anh em sẽ lại hội ngộ đông đủ quây quần như thế này nữa.
Lại nhớ câu cha từng nhắc nhở : "Huynh đệ như thủ túc, phu thê như y phục" - lời giáo huấn của sách xưa đã được truyền từ đời này sang đời khác. Những nàng dâu của cụ Hà Trì cũng đều có mặt trong buổi hội ngộ Nhâm Thìn này, đã kề vai sát cánh, gánh vác giang san nhà chồng đến đầu bạc răng long. Chị em gái, chị em dâu thân thiết như ruột thịt, thấm thoắt cũng đã gần trọn đời người!
Bao năm qua, buồn vui sướng khổ, không phải lúc nào cũng xuôi chèo mát mái, nhưng tình nghĩa keo sơn anh em, vợ chồng, cha mẹ và con cái là một sức mạnh để giúp đại gia đình vượt lên bao sóng gió gian lao, lớp con cháu noi vào bảo ban nhau giữ gìn nghiệp tổ, quyết tâm bồi đắp truyền thống, không bao giờ chia rẽ.
Bỗng chợt ước ao có một dịp nào đó, hội tụ hết các cháu con nội ngoại về cùng chụp chung một bức hình để cảm nhận sâu xa sự trường tồn, phát triển của đại gia đình.

BỮA CƠM THÂN MẬT

CÁC CHÁU DÂU TRỔ TÀI ĐẢM ĐANG

ĐẠI GIA ĐÌNH

CÔ DƯ CHỤP CÙNG CÁC CHÁU DÂU, CHÁU GÁI, NGOẠI GÁI

HAI CHÚ CÙNG CHÁU TRAI, CHÁU RỂ

Con đi học tròn một tháng

Hôm nay là 27 tháng 9 năm 2011, tròn một tháng con trai lớn đi học trường Ngoại Thương thành phố Hồ Chí Minh.

Khi con ở nhà, hay bị ba la vì bừa bãi lộn xộn. Bây giờ, vào ở trọ, cũng đã có tiến bộ hơn. Nhưng tất cả mới chỉ là khởi đầu, còn rất nhiều việc phải lo trong tương lai. Con được vào lớp Cử nhân Chất lượng cao, nghe giảng bằng tiếng Anh, mai mốt có điều kiện hơn trong công việc, giao tiếp.

Mới vào Sài Gòn, con đã đi khắp nơi để cho biết đường, thể hiện được tính năng động, thích nghi nhanh. Nhưng cần phải cảnh giác hơn với những trò lừa tinh quái của dân giang hồ. Tính con hồn nhiên, dễ bắt chuyện, đã bị gặp ngay đám cò mồi dụ dỗ làm trai bao!!! Nghe con kể lại, với giọng sửng sốt, mình chỉ cười và lo con sẽ còn gặp nhiều chiêu thức tinh vi hơn. Mình biết tính con, nên khoản này có thể yên tâm.
Trong đó, con thỉnh thoảng tới thăm bà con. Có lẽ giờ này ăn cơm bụi hoài, cu con cũng ngán nên thèm không khí gia đình. Giống mình ngày xưa, nhào vào nội trú để rèn luyện tính tự lập, cuối tuần lại mò về nhà ăn cơm mẹ nấu. Chỉ có điều cu con học xa, thiệt thòi hơn, chỉ về vào dịp hè, dịp Tết.
Môi trường Đại học sẽ giúp con trưởng thành hơn, đúng với lứa tuổi của mình. Mong con mau tiến bộ và càng chững chạc hơn.

Con có kết quả thi Đại học

Tối nay cuối cùng cũng có kết quả thi đại học ngoại thương của con. 21,75 làm tròn thành 22 điểm, chưa tính điểm thưởng và điểm khu vực. Biểu điểm này mấp mé, nhưng hy vọng theo thông báo điểm năm nay của Ngoại Thương cơ sở phía Nam thấp hơn thì hy vọng con đậu.

Vui nhưng vẫn tiếc vì những chữ nếu...

Mà thôi cũng chẳng lăn tăn làm gì những chuyện đã qua. Bây giờ là phải lo chuyện sắp tới con đi học như thế nào. Con đi học, bố mẹ thì lo làm nhà. Nhìn chung chồng chất những thử thách. Chẳng sao, bây giờ dẫu sao cũng sướng hơn cái thời khốn khổ khốn nạn ngày trước. Mẹ đã lo được cho mình học hành thành người, phải vất vả bao nhiêu. Chả lẽ mình không noi theo để chăm cho con khôn lớn?

Chỉ lo một điều với tính ương bướng gàn dở củ cu con, khó có sự suôn sẻ thuận lợi trong quá trình học. Môi trường đại học là sự cạnh tranh khốc liệt vô cùng, và tất nhiên hy vọng con mình sẽ trưởng thành! Cũng mong tâm lý con vững vàng hơn để tránh khỏi những sai sót đáng tiếc.

Cũng còn lo, kiến thức sống, kiến thức văn hóa ứng xử của con còn mỏng quá, cứ thẳng băng theo ý mình thì khó mà mềm mỏng linh hoạt trong bất cứ công việc gì. Tính đó sẽ ảnh hưởng cả những dự định, những tính toán của con, làm nghèo ý tưởng sáng tạo trong cuôc sống.

Chỉ mong con càng lớn càng khôn ra, còn như tình trạng hiện tại thì chỉ biết phán với tư cách một ông cha: Dại lắm! Khờ lắm!

Mama...!

Còn hơn một tháng nữa lại đến giỗ Mẹ ...Bây giờ là tháng Ba - tháng có Ngày Quốc tế Phụ nữ!

Lần giở những trang viết cũ trên blog, con chợt nghe lại bài hát Mama qua giọng ca của Robertino Loretti - bài hát con đã nhẩm theo bằng tiếng Việt bao nhiêu lần những ngày chăm Mẹ bên giường bệnh: "Tim con rung lên khi nghe tiếng Mẹ...", con hát trong nước mắt chảy lặng lẽ, còn Mẹ thì bằn bặt, thiêm thiếp... Câu hát ấy bây giờ lại vang lên. Mẹ ơi! Con nhớ Mẹ!

Con biết và tin một điều: Người mà ta yêu thương sẽ không bao giờ mất đi, nếu trong tim ta luôn ngập tràn hình bóng người đã khuất! Vâng, con tin Mẹ vẫn lặng lẽ và hiền dịu dõi theo từng bước đường đời của con, dù con bây giờ đã sắp sang tuổi bốn mươi ba và sau này dù con có da mồi tóc bạc thì Mẹ kính yêu vẫn luôn là hình ảnh đẹp nhất cuộc đời con!
Nỗi buồn rồi lắng lại, qua đi! Nhưng những ân tình Mẹ dành cho con đã thành kỉ vật vô giá. Đôi khi ăn một món trong bữa cơm gia đình, chợt bâng khuâng: món này ngày xưa Mẹ nấu ngon lắm! Đôi khi phụ bếp, vợ con lại nhắc: món này ngày xưa Mẹ bày em làm! Lên lớp giảng bài, gặp tác phẩm nào có những câu những ý viết về người mẹ, con lại lặng người một lát và nói cho học trò bằng nguyên vẹn niềm xúc động của lòng con nhớ về Mẹ!

Thời gian rồi sẽ lặng lẽ trôi đi, nhưng Mẹ ơi, có khi nào thời gian có thể xóa nhòa hình bóng Mẹ trong tim con? Hàng năm, Cha đều nhớ sinh nhật của chúng con và các cháu, và thường tặng những cuốn sách nho nhỏ. Trong những cuốn sách của Cha, con cảm nhận được điều Cha mong mỏi: những cuốn cẩm nang cho những bậc làm Cha Mẹ, những sách Hạt giống tâm hồn...Chúng con hiểu Cha như muốn gánh phần của Mẹ, tiếp tục khuyên răn chúng con và các cháu về tình cảm gia đình, uốn nắn giáo dục con cháu... Ngày xưa, Mẹ có bao giờ phải nặng lời mắng mỏ mà luôn nhẹ nhàng nhắc nhở, thậm chí bênh con bênh cháu, là chỗ dựa là tất cả tình yêu thương mà chúng con luôn có cảm giác được dìu dắt nâng đỡ! Mẹ coi dâu như con gái trong nhà, mẹ là Bà Nội tuyệt vời trong tâm khảm những đứa con bé bỏng dại khờ của chúng con! Con đã được đọc những dòng con trai con viết về Bà Nội mà trào nước mắt vì nhớ Mẹ, cảm động vì những đứa con của con học được ở Bà Nội tình yêu thương, biết trân trọng những giá trị cuộc sống. 

Mẹ ơi, ngày xưa Mẹ thích hát và Mẹ cũng thích nghe con hát, dù có khi con chỉ hát những lời vớ vẩn ghẹo cho Mẹ cười! Con chợt bàng hoàng nhận ra trong những bài con hát Mẹ nghe, chưa bao giờ con hát trọn vẹn một bài về Mẹ. Khi con hát Bông hồng cài áo, hát Mama bên giường bệnh thì Mẹ đã nằm mê man...nhưng con vẫn tin và mong Mẹ nghe được những lời con hát! Như ngày xưa khi còn đi học, con tập thổi sáo bài Lòng Mẹ của Y Vân, dẫu nốt lạc sai vấp lên vấp xuống, Mẹ đã nhìn con trìu mến biết bao nhiêu

Mẹ ơi! Bây giờ con lại hát cho Mẹ nghe nhé: Ôi Mẹ, cả cuộc đời con chỉ ôm ấp hình bóng Mẹ! Ôi Mẹ! Thật tuyệt vời và bao hạnh phúc ở bên Mẹ! Con ca lên khúc ca ân tình, bao nhiêu xa cách nay xa rồi! Con nâng niu ôm lấy cánh tay Mẹ yêu, rung trong tim con Mẹ mến yêu... Mẹ ơi, con thèm được nâng cánh tay gầy guộc khẳng khiu mà mát rượi của Mẹ, khẽ áp vào khuôn mặt, để được hôn lên đôi bàn tay đã nâng niu chăm bẵm cho chúng con khôn lớn, để cảm nhận tình Mẹ bao la biết bao!

Ngày của Cha

Một lần chợt nghe quê quán tôi xưa...

Những ngày cuối năm âm lịch, không có quá nhiều việc để làm ngoài những việc lặt vặt tủn mủn: mai in giáo án, coi lại một mớ sổ sách chuẩn bị cho sếp kiểm tra, liên hoan tổng kết tại trung tâm, liên hoan mừng tập thơ VNT ra mắt, liên hoan xóm, tất niên trường... Cuộc đời cứ đuổi theo những cái linh tinh vụn vặt ấy cũng đủ mệt. Tháng trước thì chóng mặt với đám cưới, đám hỏi, đám chết. Vèo vèo rồi thời gian trôi đi... chả mấy chốc mà tuổi già sầm sập đến mau!

Chợt thèm một chút bình yên quê nhà, một khoảnh khắc thong thả đọc vài bài thơ hay, nhấp ngụm trà, đủng đỉnh khai bút cho nguồn văn tiếp tục thăng hoa. Bây giờ không còn quá trẻ và cũng chưa quá già để nghĩ đến hai chữ "bon chen". Danh - Lợi - Quyền luôn là cái bả phù hoa hấp dẫn nhưng nếm thử thì mới thấy đắng nghét.

Thèm chút yên bình như người bạn văn quý: Cầm cần gã chẳng câu chi - Dăm con cá lẻ nhâm nhi tháng ngày... Vui cho anh bạn sau bao bầm giập thị phi cuối cùng cũng tự khẳng định được chính mình sau chuỗi ngày ê chề! Cái Danh ấy vào thời điểm ấy mới đáng quí làm sao, vì nó là minh chứng cho Đời - dẫu sao cũng công bằng! Nhưng rồi cái danh ấy cũng chẳng đem thêm chút lợi nào, bạn mình hắn vẫn cứ thế: cầm cần gã chẳng câu chi...
Còn mình?
Cũng đã nhận ra con đường của mình khá rõ nét, tuy có chút khó chịu vì phải làm những việc con con, nhưng thà thế còn hơn phải ồn ào, phải hể hả, phải xun xoe quỵ lụy vì một tham vọng nào đấy! Dạo này hay đọc Kinh Dịch, đủ thứ liên quan nào là Liên Hoa độn pháp, Bát quái, Âm dương...cũng nhức đầu! Có lẽ mình không đủ kiên nhẫn như một học giả đào sâu tận cùng kiến thức mà cứ như gã rong chơi, nắm vấn đề đại thể rồi nghiệm một chút cho riêng mình. Thế là đủ. Có lẽ cuộc sống cũng chẳng cần phức tạp quá!
Chợt thèm về quê Mẹ, quẩn quanh bên chị để làm thằng em út, vòi bác làm cho em món bún chả. Lâu ngày thèm bún chả, nhớ cái vị chua ngọt của nước chấm quyện lẫn với thịt nướng, rau ghém thơm lừng! Cuộc sống khi nào hết lo toan, hết bận bịu những chuyện vặt vãnh?

Cuối năm, nhìn trong nhà còn ngổn ngang đủ thứ lặt vặt. Cũng phải sắp xếp từ từ: lau chùi đồ đạc, sắp xếp sách vở, sửa cái quạt hư, chuẩn bị vài chậu hoa...có lẽ thế cũng vui. Và mong ngày xuân nhà mình đầy ắp tiếng cười, hy vọng con trai lớn thêm một tuổi sẽ chững chạc hơn, còn thằng cu em thì cứ thỉnh thoảng pha trò hài cho ba mẹ cười ngắt nghẻo, vậy là vui rồi! Chưa lo được cái gì lớn, thì bắt đầu từ những chuyện nho nhỏ...

Kỉ niệm về người bác đáng kính

Tôi theo Cha từ Hà Đông về quê Phước Thành năm 1976.

Trong kí ức về tuổi thơ, tôi ấn tượng nhất khi được gặp bác Tám, anh họ của Cha. Bác là con của Ông Nghè, anh ruột Ông Nội tôi. Ở xóm Vân Tập, nhà bác cách nhà tôi ba căn, cứ mỗi lần về quê thể nào tôi cũng lên thăm bác. Sở dĩ tôi thích được lên nhà bác chơi vì lúc nào gặp bác cũng được bác kêu ra võng, ngồi lên bụng bác! Ngày đó, nhìn tướng bác phúc hậu như ông Địa, còn tôi bé tí như cái kẹo, ấy vậy mà khi bác bắt ngồi lên bụng, vẫn cứ lo lo mình ngồi bể bụng bác. Điều thứ hai là nhà bác có các anh chị rất vui vẻ và chiều em, sẵn sàng cho em mượn sách truyện để đọc. Cho nên khi về quê, chỉ khoảng 5 phút là tôi nhót lên nhà bác và nhà bác Năm tìm truyện đọc ngốn ngấu hoặc vui đùa với các anh chị, lang thang đi hái chim chim, dú dẻ khắp xóm. Sau này lại càng thích khi bác lập đoàn tuồng đồng ấu, tập ngay tại nhà lẫm. Tôi lâu lâu mới về, chỉ đứng nhìn các anh chị và những đứa nhỏ hát i uông, đóng bộ mà thích mê và nhập tâm. Về quê trúng dịp diễn hát bội là nhót đi xem diễn viên vẽ mặt, đeo râu, nghe tiếng trống hát bội mà chân cứ bồn chồn...
Khi lớn hơn, có đôi chút hiểu biết, tôi mới được nghe kể về bác và được biết bác là người giỏi tiếng Pháp, từng làm giám học Bồ Đề Nguyên Thiều. Đi lên chùa Thập Tháp, An Nhơn, tôi rất hãnh diễn khi thấy đề tên ghi công đức đóng góp của Giáo sư Trần Bùi Thao. Khi bắt đầu có ý thức tìm hiểu về dòng tộc, tôi cảm thấy hãnh diện khi dòng tộc tôi có ông Nghè - tú tài Trần Trọng Giải và ông Nội tôi - cử nhân Trần Đình Tân là hai anh em ruột "huynh đệ đồng khoa", là những nhân vật có tiếng tăm trong Nho lâm Bình Định. Tôi mới hiểu tình cảm thân thiết và sự kính trọng mà Cha tôi luôn dành cho vị huynh trưởng có truyền thống sâu xa từ thế hệ của Tổ phụ. Đến thế hệ chúng tôi, các anh chị con bác cũng rất chăm chút cho con chú. Tôi học khá Toán hơn và biết làm thơ luật bài bản là do được các anh con bác như anh Ân, anh Khương kèm cặp, mặc dù các anh đều là dân chuyên Tự nhiên. Bác tôi có cách giáo dục con cái ý thức gia đình bền chặt, khi hàng năm dù ở đâu con cái cũng quây quần về quê trong mấy ngày Tết. Cả nhà bác luôn nhộn nhịp những trò vui tam cúc, tài bàn rộn tiếng cười, không hề có chuyện cay cú sát phạt. Từ nếp nhà luôn bền chặt, các anh chị con bác đều trưởng thành, học rất giỏi. Một điều may mắn, dù có đôi chút khó khăn về lý lịch nhưng sau này các anh đều được đi học lên cao, có anh đang làm tiến sĩ, có anh đậu thạc sĩ, tất cả các anh chị đều nối tiếp xứng đáng truyền thống con cháu ông Nghè.
Bác tôi làm Chánh chủ tự Trần tộc đại tôn từ đường trong nhiều năm, mỗi khi Tế hiệp, các chi phái Mỹ Á, Phú Hiệp ra dự với Mạnh phái Cảnh Vân đều kính trọng bậc tôn trưởng luôn quan tâm lo lắng cho sự phát triển dòng tộc, ân cần động viên con cháu nối tiếp xứng đáng truyền thống cha ông. Mấy năm gần đây, khi sức khoẻ không cho phép, bác về nghỉ ở Quy Nhơn, để người em là bác Thừa Nghê cáng đáng nhưng bác vẫn đau đáu nỗi niềm với ông bà tổ tiên.
Tết vừa rồi, khi chở cha tôi đi thăm bác, tôi không ngờ đó cũng là lần cuối cùng được trò chuyện cùng bác. Nhìn cảnh hai anh em đều trên 80 tuổi, người nào cũng bị bệnh tật hành hạ, hàn huyên động viên nhau mà cảm động vô ngần.Đó cũng là lần đầu tiên tôi thấy hai ông cụ cùng khóc. Nước mắt người già thật lạ, và cũng như một dự cảm về lần gặp được nhau ấy cũng là tử biệt sinh ly...

Nghe tin bác mất, biết là khó cưỡng luật trời khi tuổi bác đã sang 87. Nhưng vẫn cảm thấy lòng dâng lên cảm giác thật lạ. Buổi sáng hối hả báo tin cho bà con ở xa nhờ vào Facebook và Yahoo, buổi trưa dạy xong tôi mới ghé vào nhìn mặt bác lần cuối. Nghe các anh chị kể, bác ra đi thật nhẹ nhàng và thanh thản. Buổi tối hôm trước, bác còn đọc sách cả đêm không ngủ, mời bác gái ngồi cạnh giường nói chuyện cho vui, sáng ra 4 giờ đòi đi tắm. rồi  chỉ nửa tiếng sau mệt trong người, nằm xuống là đi luôn. Nhìn bác nằm thật bình an, như giũ bỏ những phiền muộn nhân sinh để nhẹ nhàng vào cõi bất tử...
Sáng mai, bác tôi sẽ được đưa về Cảnh Vân, nằm trong khuôn viên chùa Hương Sơn, trong một không gian thanh tĩnh. Bác sẽ lại gặp ông Nghè, ông Nội tôi và các anh em người thân mình ở đó. Đó là nơi hội tụ những tinh hoa dòng họ, để con cháu luôn kính ngưỡng. Xin nguyện cầu cho hương linh bác tịnh độ siêu sinh!
Nhớ về bác, con lại ước sao trở lại thời thơ ấu, để lại được bác nheo mắt cười cười, vẫy thằng bé nhong nhong trên bụng bác...Bác thương thằng cháu nên khi nó lấy vợ cũng không quản ngại tuổi cao, đường xa, lặn lội đi hỏi vợ, cưới vợ cho cháu mãi ở Ninh Hoà, đi về 400km mấy lượt. Nên nay khi cả nhà đến viếng bác, con đã dắt cả hai thằng con đến để được lạy Ông...
Vĩnh biệt bác, giáo sư Trần Bùi Thao, người bác tôi luôn kính ngưỡng!

Gia đình năm Canh Dần

Hình ảnh chụp kỉ niệm năm Canh Dần 2010! Thấy mình hơi già! Hic!

 

Cả nhà

 

Hình đứng

 

Hai con Uy - Lương

Nỗi niềm văn chương!

Có những khi sự thật khiến ta choáng váng vì không ngờ lại xảy ra ở chỗ ta ít ngờ nhất!
Tôi đã gặp phải trường hợp như vậy sau khỏang thời gian hơn 15 năm đi dạy. Lần đầu tiên.

Biết rằng học trò nhỏ dại, nhưng cảm thấy những lời học trò dành cho mình vẫn tạo nên một tổn thương tinh thần ghê gớm. Dù chuyện chẳng đáng gì, nhưng cho thấy có những học sinh tôn cái tôi của mình lên quá cao để phá vỡ những nguyên tắc thiêng liêng, những mối quan hệ chuẩn mực xã hội lâu nay...

Hay có một chuẩn mực mới cho phép học trò coi thầy cô bằng vai phải lứa để nói lên những lời thiếu suy nghĩ. Không biết rồi một lúc nào, khi lớn lên thì trò có dịp nào nhớ lại những lời đã viết cho thầy hay không! Trò rất thông minh, biết dùng THƯ NẶC DANH, để giấu mặt. Nhưng dùng trí thông minh để cho phép làm tổn thương thầy thì quả thật trò đã làm thầy tổn thương thật sự rồi đó!
Dẫu sao, cũng phải nhủ lòng: CẦN BIẾT THA THỨ!
Dường như trò quên mất thầy là người DẠY VĂN, còn trò đang HỌC VĂN.
Nhớ, không phải dạy và học MÔN VĂN mà VĂN phải thể hiện trong cuộc sống, trong giao tiếp ứng xử, trong suy nghĩ và hành động.

Mong một ngày trò hiểu rõ chữ VĂN!

Suy ngẫm về nghị luận xã hội

Bảng phân công dạy đội dự tuyển quốc gia về nghị luận xã hội, các vấn đề về lý tưởng, bản lĩnh, trách nhiệm... toàn là những vấn đề to tát! Trình bày theo khuôn mẫu thì quá đơn giản, còn phá cách tự do quá thì lại e sai...phương pháp.

Nghị luận xã hội xét cho cùng là luyện cho học sinh kỹ năng sống, kỹ năng giao tiếp xã hội, nhận thức và tình cảm...và không có khuôn mẫu nào cả. Xét cho cùng, chuẩn mực đời sống cần phải hướng tới chính là làm thế nào nhận ra được cái CHÂN - THIỆN - MĨ của cuộc đời này. Ở tuổi học sinh, chính là quá trình định hướng nhận thức, hành vi, đôi khi giống như việc chăm chút một cây con: anh để nó mọc thẳng tự nhiên hay cần phải uốn cong theo những hình thù cầu kỳ, các thế vặn vẹo được đặt các tên mĩ miều: thế thác đổ, thế rồng bay... nào đó!
Đi tìm bản chất cuộc đời, cần phải nhìn toàn diện cả bề mặt, cả bên trong, cả nước sơn và gỗ. Rồi lại phải xem xét các mối quan hệ phức tạp chồng chéo, để bày tỏ tháiđộ cách đánh giá đúng sai thật giả tốt xấu. Rồi lại phải đi tìm những tấm gương, những dẫn chứng minh hoạ cho lý lẽ. Nhưng liệu có quá sức không khi biến các em thành những kẻ lập ngôn quá sớm. Lập ngôn chưa thông thì phải làm một bộ máy ghi âm và phát lại những gì bậc cha chú vạch ra? Và liệu rằng có tránh khỏi tình trạng cả vú lấp miệng em, áp đặt khiên cưỡng những tình cảm, những suy nghĩ mà các em chưa hề ý thức một cách sâu sắc về nó?

Nghị luận xã hội để giúp các em sống sâu sắc với đời hơn, nhưng liệu thầy cô đã thật sự là người sâu sắc, những điều thầy cô nói ra phải chăng cũng xuất phát từ một chuẩn mực và nhất là niềm tin chân thành để khẳng định chân lý!
Đơn giản là một vấn đề lý tưởng, hoài bão. Ai mà chẳng có một lý tưởng hoài bão, nhưng đích đến của mỗi người thì không hoàn toàn giống nhau. Có người đặt lý tưởng ở cuộc sống vật chất, tiện nghi; có người lại đặt lý tưởng vào những ý niệm siêu hình to tát, một giá trị tinh thần như tôn giáo, đạo đức; có người lại muốn dung hoà cả hai phương diện ấy? Xác định lý tưởng như thế nào cho đúng đắn, phù hợp, trong bối cảnh xã hội phức tạp hiện nay quả là điều không đơn giản. Bảo rằng chạy theo đồng tiền là sai, nhưng khát vọng về một cuộc sống lý tưởng là sự giàu sang thì chẳng phải là mục tiêu ta đang phấn đấu đó hay sao (dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng dân chủ văn minh), vậy lối sống có tính thực dụng cần phê phán ở điểm nào? Hay một định hướng lý tưởng khác, coi trọng tình cảm, đề cao giá trị tinh thần, những giá trị tốt đẹp trong một xã hội đầy rẫy những cái xấu cái ác thì liệu lý tưởng ấy có trở thành viển vông. Hai phương diện tồn tại xã hội và ý thức xã hội có mối quan hệ như thế nào đến việc xác định lý tưởng sống của con người? Vận dụng triết học vào để lý giải các vấn đề của nghị luận xã hội thì có thể gỡ rối cho các câu hỏi trên, nhưng liệu có quá sức với trình độ nhận thức của học sinh phổ thông?

Xem ra các vấn đề như thế tưởng đơn giản mà lại vô cùng nan giải, vì nếu không khéo lại biến học sinh thành những con vẹt, thành máy ghi âm, đài phát vô hồn. Điều cần nhất là tính thuyết phục của văn nghị luận xã hội, trước hết phải xuất phát từ niềm tin đầy đủ của chính người viết. Người dạy và người học cũng phải có những tiêu chí thống nhất, đồng thuận cao. Có như vậy mới thực sự không biến bài nghị luận xã hội thành một bài rao giảng đạo đức khô khan.

Bỗng dưng mà buồn...

Ngày cuối cùng năm cũ, bỗng dưng mà buồn!

Vợ và con trai nhỏ đã về ngoại chơi, thằng lớn thì đi chơi với bạn. Lâu lắm rồi mới lại có cảm giác một mình!

Ngẫm...

Đáng buồn là khi sang năm mới, cây mai tứ quí mọi khi vẫn sum suê chẳng hiểu sao lại ngả lá vàng úa một loạt! Điềm không hay cho lớp Chuyên Văn chăng? Vì mấy năm nay dường như chưa bao giờ cây mai này báo sai kết quả học sinh giỏi, thành tích học tập của học trò? Mỗi khi có chuyện vui, hoa lại nở, bây giờ cây héo, vì đâu?
Bỗng dưng mà buồn vì tình cảm học trò ở lớp ghép Văn - Anh dành cho thầy giáo chẳng có chút gì giống với bất cứ lớp nào mình đã từng chủ nhiệm. Ngay cả những lớp mình chỉ chủ nhiệm hơn nửa năm cũng không có tình trạng đóng băng quan hệ thầy trò như thế! Các em còn nhỏ quá chăng? Hay cách nghĩ, cách sống của trò bây giờ cũng khác? Và mình cũng đã già! Sự khác biệt thế hệ, người già hơn cũng khó chịu hơn, cũng ít có thời gian chăm chút đều cho đám nhỏ hơn...
Đành vậy!
Ngày cuối năm, bỗng dưng mà buồn! ? "Ngồi một mình mãi thế này có lẽ buồn đến khóc được mất...", hơ hơ, đúng là tâm trạng Chí Phèo rồi! Thế thì đi chơi thôi! Thế giới online này cũng mỏi mệt lắm!

Nỗi lòng nhà giáo

Chuyện về nhà giáo lâu nay rộ lên toàn những thông tin buồn, rồi dư luận xã hội lên án thầy giáo này, cô giáo nọ. Nhưng có ở trong cuộc thì may ra mới thấu làm thầy cô giáo trong thời buổi này cực lắm thay! Mà các nhà giáo đích thực thường vốn hiền lành, cũng chỉ biết than thở với nhau và tự an ủi: thôi đành, đã mang lấy nghiệp vào thân… Chuyện buồn nhiều tập, biết đâu kể đó, cho mọi người hiểu thầy cô

1. Chuyện thứ nhất:

            Một bà mẹ có con đang học lớp 8  trường N. tình cờ đã kể cho tôi nghe câu chuyện bà được chứng kiến nhãn tiền: bà nghe con than cô giáo nghiêm lắm, nên tìm đến cô để hỏi han chuyện học hành của con. Đến trường, vừa gặp cô, chưa kịp nói gì thì thấy một ông tóc tai dài thượt, mặt mày đỏ gay, cầm theo một cây mã tấu sáng loáng, hùng hổ xông vào trường, réo tên cô giáo của con bà ra chửi: Con nào không cho con tao vào lớp? Ngon ra đây!... Ồn ào một hồi, cô giáo tái mét mặt, lo tránh vào phòng hội đồng. Bảo vệ không dám ra mặt, hiệu trưởng phải gọi công an tới nhờ can thiệp. Chuyện sau được phân giải rõ ràng, mới hay:  ông con quí tử của vị nọ khai giảng 2 tuần không đến lớp, tuần thứ ba mới lững thững bước vào. Tất nhiên là cô giáo nổi giận, yêu cầu gặp phụ huynh, thằng con biến mất 3 ngày, rồi sau đó ông bố hùng hổ tìm cô giáo định…xin tí huyết! Cô giáo mà hiền lành nhát sợ thì chả hiểu ông con trời kia sẽ quậy đến đâu?

2. Chuyện thứ hai:

            Bà chị họ đang là giáo viên trường THCS Ng. lên nhà, gặp trúng chú em đồng nghiệp bèn than thở: không biết chú dạy cấp 3 thế nào, còn cấp 2 bây giờ loạn lắm!

Chị dạy ở trường bán công, học trò toàn là thành phần phức tạp. Trường vừa qua đợt thanh tra, bà chị bị than phiền: sao sổ điểm nhiều con zê-rô thế này, chứng tỏ trình độ năng lực cô kém, không giáo dục được học sinh! Thanh tra gì mà toàn chú ý hình thức, phải chia mấy cột, mấy hàng, thậm chí còn bắt ne bắt nẹt dặn dò phải nói đúng bài bản, rập khuôn! Bà chị ấm ức: hừm, mấy ổng giỏi thì đứng lớp mà giảng cho học sinh tui! Học trò bỏ học, tui phải đến từng nhà năn nỉ đi học lại, nó học yếu, phản ánh với phụ huynh thì họ tỉnh bơ: tại tui muốn con tui nghỉ, cô cho nó đi học thì cô ráng chịu chớ! Rồi lớp chị năm rồi cho học trò thi lại, lưu ban nhiều cũng bị phê bình: dạy sao mà lưu ban nhiều! Hiệu trưởng muốn cho lên lớp, tui cho lên cái rẹt, nhưng ai chịu chất lượng đây? Cho ở lại cũng la, cho lên lớp cũng la, khổ thân tui phải dạy cái trường học trò ham chơi hơn ham học. Nó có thiết tha gì! Có đứa mới lớp 6, bỏ học gia đình không quan tâm, bán cái cho nhà trường, thằng nhỏ đi tuốt theo lũ bụi đời, trấn cướp bị bắt, công an báo về, gia đình mới tưng hửng: ủa, sáng nào nó cũng cầm vở đi mà!

3. Chuyện thứ ba:
            Hàng năm, các trường THPT tiếp nhận một khối lượng lớn học sinh THCS vào, tui cũng như nhiều giáo viên trẻ phấn khởi: hồ sơ học bạ toàn là học sinh giỏi, học sinh tiên tiến! Điểm số các môn “cao ngất Trường Sơn”. Nhưng than ôi, chỉ một tháng sau, qua các bài kiểm tra mới thấy bàng hoàng khi điểm số học trò hành quân 1,2,3… Có đến quá nửa lớp! Có nhiều trò viết sai chính tả đến kinh hoàng! Còn chữ viết thì…than ôi khỏi nói. Trước kia dạy trường bình thường, ngỡ đến khi sang trường chuyên đỡ hơn! Nhưng học trò chuyên phần nhiều chỉ giỏi môn chuyên, kiến thức có khá hơn nhưng chính tả, chữ viết thì giống y như học trò nơi khác! Nên năm nào cũng mất công củng cố kiến thức nền, bổ sung thêm kiến thức văn hoá – xã hội - lịch sử mới tạm tạm. Trong lòng cứ băn khoăn: bây giờ sách vở nhiều, phương tiện lắm, chính sách giáo dục nghiêm, chương trình cải cách liên tục, tại sao và tại ai mà giáo dục cứ bị than là ngày càng xuống cấp?
Hà Nội, 5.12.2007

Vui buồn nghề giáo...

Đến nay, tính ra thời gian đi dạy của tôi đã hơn 15 năm. So với bạn bè cùng trang lứa thì chậm hơn những 4 năm, còn tính theo lương phạn thì chậm hơn những 9 năm. Nghĩa là tuổi đời thì lớn, nhưng so ra tuổi nghề thì còn ít hơn bạn bè! Nhưng hơn 15 năm cũng đủ có những vui buồn của nghề giáo. Có thể ai đó sẽ hỏi tôi có khi nào cảm thấy nổi nóng, có khi nào cảm thấy thất vọng với nghề , có khi nào chán nản với học sinh hay không? Bây giờ nhìn lại chặng đường đã qua, cũng đã có nhiều khuôn mặt, nhiều thế hệ học trò đã trưởng thành, cũng đủ để ghi lại những cảm nghĩ về nghề một cách bình thản hơn!

* *

*

Trước hết việc tôi được đi dạy là nhờ tấm lòng của người thầy đã dìu dắt tôi từ phổ thông: nhà giáo ưu tú Trương Tham. Khi nghe tin học trò cưng thất nghiệp đã dự định bỏ nghề, nhân gặp học trò cũ đến thăm, thầy đã nhắn tôi đến gặp. Khi ấy, tôi ngỡ mình đã xếp tấm bằng loại giỏi của mình để yên tâm cùng công việc kinh doanh gas với anh ruột thì đã được đón nhận một cơ hội đứng trên bục giảng, và tôi đã cố không phụ lòng thầy. Tôi cũng phải cảm ơn sâu sắc cô hiệu trưởng Nguyễn Thị Mùi, khi nhận hồ sơ của học trò cũ trở về trường giảng dạy đã không chút phân vân dang rộng vòng tay cưu mang và cô cũng rất ân tình, nghiêm khắc như một người mẹ. Cô dám chấp nhận cá tính và yêu cầu cao trong công việc, không buộc tôi bị ràng buộc vào những áp lực thi đua, điểm số. Chính sự tận tình ấy của các bậc thầy cũng như sự ân tình của các đồng nghiệp, đàn anh đi trước đã giúp tôi vững tin ở chính mình. Sau này, có dịp gặp gỡ một số bạn bè ở một vài địa phương khác, khi nghe kể tôi về trường dạy mà không tốn kém gì, không phải chạy chọt xin xỏ, nhiều bạn tôi tròn mắt không tin! Vì theo lời của họ, để vào một trường công lập, một trường có "lộc" thì chí ít phải có giá quy định, có nơi có chỗ thậm chí bằng trung bình không có cửa, bằng khá phải nộp 50 triệu, bằng giỏi phải nộp 80 triệu (!). Đến lượt tôi ngỡ ngàng vì nghe lần đầu tiên, chuyện ở ngay mảnh đất học, mảnh đất văn hiến! Hỡi ôi, ngày ấy nếu có chuyện như thế thì chắc chắn tôi sẽ không bao giờ cảm nhận ý nghĩa thiêng liêng của nghề giáo mà giờ đây tôi đã coi như nghiệp của mình. Hoá ra đâu đây người ta dùng tiền để mua bán đổi chác ngay trong ngành giáo dục, vậy thì làm sao mà có ai yên tâm "trồng người"? Lúc đó, học sinh tất yếu sẽ phải bị đối xử theo quan hệ tiền bạc. Mà trong nghề này, dính dáng đến tiền bạc thì khó mà toàn tâm toàn ý với nghề!

Tản mạn thôn Vỹ

Bây giờ, mỗi khi đọc thơ Hàn Mặc Tử, bài " Ở đây thôn Vỹ Dạ" (mà sách giáo khoa lấy theo tên gọi quen thuộc hơn với mọi người là "Đây thôn Vỹ Dạ"), tôi lại nhớ câu thơ của thi sĩ Hoàng Nhuận Cầm trước tiên: "Thôn Vỹ bây giờ thành phường Vỹ..." mà tôi đã đọc được trên báo Văn nghệ những năm 90, nhiều nhà thơ từng xôn xao tiếc nuối cho sự kiện này! Đằng sau câu thơ của Hoàng Nhuận Cầm, tôi nhận ra một nỗi đau thấm thía!
May thay, khi còn là sinh viên, trước khi thôn Vỹ hoàn tất quá trình đô thị hoá với hàng loạt khách sạn, tôi đã được tắm đẫm trong không gian của một đêm trăng thôn Vỹ, đêm trăng đậm chất Hàn Mặc Tử. Xin được cảm ơn đêm cổ-tích ấy đã bắt đầu cho những rung động mới mẻ của hồn tôi, khi cảm nhận về Em, Người-Thơ của tôi. Thôn Vỹ ghi dấu cho một mối tình đâm hoa kết trái trong lòng tôi, để tôi biết có em trong đời:
Lòng cứ vọng một đêm trăng xứ Huế
Vỹ Dạ thôn, em bước nhẹ như sương...
(Thơ cũ)
Bởi tôi đã nhận thấy hồn thôn Vỹ trong đêm trăng huyền diệu ấy! Sau một cơn mưa, ánh trăng loang loáng mặt nứơc Hương Giang, loang loáng trên những tàu dừa, để tôi phát hiện ra ánh trăng-xanh đẹp đến nao lòng! Thôn Vỹ đi vào mối tình thơ của tôi, để sau này mỗi lần giảng bài cho học sinh là lại một lần được xúc động:
Sao anh không về chơi thôn Vỹ?
Nhìn nắng hàng cau, nắng mới lên
Vườn ai mướt quá xanh như ngọc
Lá trúc che ngang mặt chữ điền

Gió theo lối gió, mây đuờng mây
Dòng nước buồn thiu, hoa bắp lay
Thuyền ai đâu bến sông Trăng đó
Có chở Trăng về kịp tối nay?

Mơ khách đường xa, khách đường xa
Áo em trắng quá nhìn không ra
Ở đây sương khói mờ nhân ảnh
Ai biết tình ai có đậm đà?
HÀN MẶC TỬ
Có lẽ từ trăng thôn Vỹ, trăng trong thơ Hàn mà tôi cứ ương bướng không chịu thừa nhận sửa lại cách gọi nhà thơ là Hàn Mạc Tử (chàng rèm lạnh) như các công trình nghiên cứu đề nghị(chẳng hạn Phạm Xuân Tuyển trong "Đi tìm chân dung Hàn Mạc Tử") mà cứ khư khư giữ lại vầng trăng khuyết để làm nên tên gọi Hàn Mặc Tử (chàng bút mực). Vì tôi nghĩ, thơ Hàn mà thiếu vầng trăng thì dường như mất mát đi cái thi vị nhiều lắm! Thôn Vỹ trong lòng tôi là thôn Trăng, sông Hương trong lòng tôi phải là sông Trăng! Và người thôn Vỹ trong thơ Hàn phải là người Trăng - "Người Trăng ăn vận toàn Trăng cả - Gò má riêng thôi lại đỏ hườm".
Ánh trăng trong bài thơ thôn Vỹ của Hàn làm cho toát lên sức sống diệu kỳ của đất cố đô, dù cho bạn thân của ông là Bích Khê cũng có câu thơ về thôn Vỹ thật hay (nhưng cũng thật buồn và thiêu thiếu một cái gì đó thật mơ hồ không cắt nghĩa được - trăng chăng?):
Vỹ Dạ thôn! Vỹ Dạ thôn!
Biếc che cần trúc không buồn mà say
(Vỹ Dạ thôn)
Cũng đâu phải ngẫu nhiên, khi tuyển chọn những bài thơ về Đất Thần Kinh, các nhà soạn sách đã đặt tên là Bài thơ thôn Vỹ - thôn Vỹ của Hàn Mặc Tử đã đi vào cõi bất tử!
Trong một ngày sương mù Hà Nội, bỗng nhiên nhớ về thôn Vỹ, nhớ ra lâu lắm rồi tôi chưa ghé lại! Mà hỡi ôi, "thôn Vỹ bây giờ thành phường Vỹ" - liệu tôi có còn tìm lại được chút gì thôn Vỹ của lòng tôi? Nhưng tôi sẽ còn mãi thôn Vỹ của thơ Hàn nói hộ:
Ở đây sương khói mờ nhân ảnh
Ai biết tình ai có đậm đà?
Hà Nội, 31 tháng Giêng năm 2007
Lãng tử Trần Nam

Hành trình đến cùng Hàn Mặc Tử

Có lẽ duyên hội ngộ thật sự của tôi với Hàn Mặc Tử bắt đầu từ những câu thơ trong ngần của Hàn đã được tôi chép lại lõm bõm theo lời giảng ngẫu hứng "vượt rào" của thầy Trương Tham thời phổ thông:
Sao anh không về chơi thôn Vĩ?
Tôi ngỡ ngàng vì hoá ra trong dòng văn học "bạc nhược và suy đồi" như người ta bảo hồi ấy lại có những câu thơ hay đầy sức mê hoặc như thơ của Hàn Mặc tử. Tâm hồn trong trẻo của một học sinh yêu văn ngày ấy đã khiến tôi rất tự nhiên đi tìm những nguồn tư liệu để biết thêm về một nhà thơ đã gắn tên tuổi với Quy Nhơn của tôi. Mặc dù đã đọc được về Hàn trong "Thi nhân Việt Nam" của Hoài Thanh và Hoài Chân từ rất sớm nhưng những nhận xét từ cuốn sách ấy chưa làm thoả mãn sự háo hức của một cậu học sinh tò mò, lại càng khiến tôi muốn khám phá kỹ hơn vào "vườn thơ rộng rinh", "càng đi xa càng ớn lạnh" của Hàn Mặc Tử.
Tôi còn nhớ ngày ấy, khi cuốn "Thơ Hàn Mặc tử" (Sở VHTT Nghĩa Bình, 1988) vừa ra đời, tôi đã lật ngay những trang đầu tiên và lập tức bị chấn động rất mạnh (và sau đó nhiều lần còn bị ám ảnh) bởi lời tựa "Hàn Mặc Tử, anh là ai?" của Chế Lan Viên: "Bây giờ Hàn Mặc Tử nằm trên một điểm cao Gành Ráng đối diện với bể Đông, bể chói loà như thơ Anh và giông bão tựa đời Anh...". Có lẽ bắt đầu từ những dòng cảm xúc tuôn trào của Chế Lan Viên về Hàn Mặc Tử, tôi đã cảm nhận được sự hiện hữu ủa thơ Hàn trong từng con sóng biển Quy Nhơn, nơi tôi gắn bó từ quãng đời thơ ấu đến lúc trưởng thành dường như lung linh một chất thơ rất riêng kết tinh từ thơ Hàn:
"Ngả nghịêng đồi cao bọc trăng ngủ
Đầy mình lốm đốm những hào quang"
và: "Mây hờ không phủ đồi cao nữa
Vì cả trời xuân tắm nắng tươi..."
Tôi bắt đầu hình dung ra thế giới thơ của Hàn Mặc Tử - một thế giới sáng láng thơm tho với sự hiện diện của hai nguồn sáng tinh khiết: trăng và nắng. Tôi lại cảm thấy nguồn sinh lực dồi dào phát tiết từ tiếng thơ Hàn luôn rạo rực cảm giác Xuân.
Ngày ấy, bập bõm bình văn, tôi đã say sưa cùng cái trong ngần nắng sớm của "Mùa Xuân Chín", viết xong rồi vẫn còn nguyên vẹn cảm giác ngất ngây trong thi ảnh của Hàn:
Khách xa gặp lúc mùa xuân chín
Lòng Trí bâng khuâng sực nhớ làng
-Chị ấy năm nay còn gánh thóc
Dọc bờ sông trắng nắng chang chang?
Cảm giác ấy bao lần trở lại với tôi, không hề phai nhạt dù sau này tâm hồn chai sạn dần cùng năm tháng.
Yêu thơ Hàn, tôi cũng đã không bviết bao nhiêu lần tìm đến Quy Hoà, cố hình dung những cảnh sắc lưu lại giây phút cuối cuộc đời tài hoa ấy. Tôi cũng cố chiêm nghiệm cảm giác của Hàn khi bao lần ngồi dưới bóng trăng, nghe sóng biển mà lại vọng lên tiếng thơ Hàn như lay động trên những rặng phi lao: "Trăng bay lả tả ngả trên cành vàng". Rồi thì: "Người trăng ăn vận toàn trăng cả - Gò má riêng thôi lại đỏ hườm". Cái ánh trăng vào thơ Hàn có lúc vang động những tiếng rú, tiếng gào, có lúc lại vô cùng ma quái ấy thì vẫn là trăng của tâm hồn thánh thiện ấy thôi, vẫn là trăng của thuở : "Mới lớn lên trăng đã thẹn thò - Thơm như tình ái của ni cô"...
Đến lúc biết yêu, tôi lại càng ngấm thơ của Hàn hơn nữa. Dần dần tôi đã thẩm thấu nỗi đau của một người khát yêu, khát sống mà bị tách ra khỏi đời sống cộng đồng thật khủng khiếp như thế nào với Hàn. Tôi thích đọc những câu thơ mà nỗi đau lặn vào trong cào xé, nhưng lại biểu lộ ra bằng giọng điệu như thủ thỉ mà khiến lòng người đọc như ứa máu:
Ngoài kia xuân đã thắm duyên chưa
Trời ở trong đây chẳng có mùa
Không có niềm trăng và ý nhạc
Có nàng cung nữ nhớ thương vua
"Hỏi nhẹ nhàng thôi nhưng mà đau đớn lắm!", đó là nguyên vẹn những suy nghĩ của tôi khi được đọc những dòng thơ ấy. Và trước nỗi đau như vậy, làm sao có thể bình thêm gì nữa?
Sau này nhiều lần tham dự những buổi tưởng niệm nhà thơ, do anh em văn nghệ tự tổ chức, tôi lại được ôn lại những vần thơ của Hàn mà chiêm nghiệm thêm bao ý tứ mới mẻ, càng thêm yêu con người bị đày đọa trong nỗi thống khổ vô biên mà vẫn khát yêu khát sống ngay cả trong những vần thơ đớn đau như rứt từng mảng sự sống:
Trời hỡi nhờ ai cho khỏi đói
Gió trăng có sẵn làm sao ăn
Làm sao giết được người trong mộng
Để trả thù duyên kiếp phụ phàng
Mỗi khi đọc thơ Hàn, tôi thường để cho lòng mình lắng hết mọi bon chen tục lụy, để cho thơ Hàn lắng cõi tâm tư thật sự trong ngần. Hàn Mặc Tử lúc ấy mới thật sự là của tôi, không phải của các nhà phê bình nhiều chữ nghĩa lắm học thuyết đem Hàn ra mổ xẻ.
Đêm nay, Hàn lại đến bên tôi, trong nỗi nhớ Quy Nhơn, trong tình quê đau đáu:
TÌNH QUÊ
Trước sân anh thơ thẩn
Đăm đăm trông nhạn về
Mây chiều còn phiêu bạt
Lang thang trên đồi quê
Gió chiều quên ngừng lại
Giòng nước luôn trôi đi
Ngàn lau không tiếng nói
Lòng anh dường đê mê
Cách nhau ngàn vạn dặm
Nhớ chi đến trăng thề
Dầu ai không mong đợi
Dầu ai không lắng nghe
Tiếng buồn trong sương đục
Tiếng hờn trong lũy tre
Dưới trời thu man mác
Bàng bạc khắp sơn khê
Dầu ai trên bờ liễu
Dầu ai dưới cành lê...
Với ngày xuân hờ hững
Cố quên tình phu thê
Trong khi nhìn mây nước
Lòng xuân cũng não nề...
HÀ NỘI, 2h15p ngày 24 tháng 3 năm 2007
Trần Hà Nam